Đa tử trà lá nhỏ (Polyspora microphylla Luong, Nguyen et Truong) một loài mới thuộc họ Chè (Theaceae) ở Việt Nam

Lương Văn Dũng1*, Nguyễn Thị Liễu1,

Trương Quang Cường2, Nguyễn Trung Thành3

1Khoa Sinh học, Trường Đại học Đà Lạt, 01 Phù Đổng Thiên Vương, Đà Lạt, Việt Nam

2Vườn Quốc gia Bidoup-Núi Bà, xã Đa Nhim, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng.

3Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, 334 Nguyễn Trãi, Hà Nội, Việt Nam

Đa tử trà lá nhỏ – Polyspora microphylla Luong, Nguyen et Truong, sp. nov. (Hình 1, 2)

Cây gỗ nhỡ; lá non và cành non màu đỏ nâu, không lông. Lá hình bầu dục rất hẹp đến hình giáo ngược, dài 4-7.5 cm, rộng 1.3-2 cm, hai mặt không lông; gân phụ mờ nhạt, gân chính nổi rõ mặt dưới; mép lá có răng tròn đến ½ lá, không gợn sóng; đầu lá tù, lõm ở giữa; gốc lá hình nêm hoặc hình mũi tên;  cuống lá dài 3-5 mm, không lông. Hoa 1 – 3 ở đầu cành, gần như không cuống, đường kính 2.5-3.5 cm; nụ hoa hình cầu, có lông, kích thước 7-8 mm. Lá bắc nhỏ 2-3, hình gần tròn, sớm rụng, cao 3-4 mm, rộng 3-4.5 mm, mặt ngoài có lông. Lá đài 5, hình gần tròn, cao 4-4.5 mm, rộng 4.5-5 mm, mặt ngoài có lông. Cánh hoa 5, hình trứng ngược, màu vàng nhạt, cao 1-2.2 cm, rộng 0.8-1.2 cm, mặt ngoài có lông. Bầu hình trứng, 5 ô, cao 3 mm, rộng 2.5 mm, có lông; vòi nhụy liền, dài 3-4mm, có lông ở gốc. Nhị nhiều, 70-80 nhị; 3 vòng, vòng ngoài dính ở gốc và dính với gốc cánh hoa; chỉ nhị vàng, dài 4-5 mm, không lông. Quả hình bầu dục, cao 1.6- 2 cm, rộng 8-9 mm, trụ giữa dài 1.3-1.5 cm; quả 5 ô, mở 5 mảnh, mỗi ô 3-5 hạt. Hạt hình elip có cánh, rộng 3-3.5 mm, dài 7-8 mm cả cánh.

Mùa hoa tháng 1-3; mùa quả tháng 10-12.

Sinh thái và phân bố: Rừng lá rộng thường xanh, mây mù, độ cao 1400-1500 m, khu vực Hòn giao, Vườn Quốc gia Bidoup-Núi Bà (ranh giới tỉnh Lâm Đồng và Khánh Hòa). Đa tử trà lá nhỏ thường mọc với các loài Pơmu, Cồng nhám, Đỗ quyên đỏ, Thông tre.

Hình 1. Polyspora microphylla Luong, Nguyen et Truong

A., B. Lá; C. Cành mang nụ hoa; D. Hoa; E. Lá bắc nhỏ; F. Lá đài; G. Cánh hoa; H. Nhị; I. Bầu; K. Quả; L. Quả mở; M. Hạt (người vẽ Lương Văn Dũng).

A	B
C	D

  Hình 2. Polyspora microphylla Luong, Nguyen et Truong

A. Cành mang nụ hoa; B. Hoa; C. Cành mang quả; D Hạt

Theo: Lương Văn Dũng và Trương Quang Cường